นพพร โสวรรณะ (หนุ่ย) | noppon.nps@gmail.com
ด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ที่มีหลายระลอก การ Work from Home ได้กลายเป็น New Normal ที่ถูกบังคับโดยปริยาย หัวหน้ามีคำถามว่า “แล้วจะจับมือใครดมได้ว่าใครทำงานหรือไม่ทำงาน” เพราะ หัวหน้าอาจมีความคิดว่า “แมวไม่อยู่หนูไม่ทำงาน” จริงๆ แล้วไม่ใช่เฉพาะหัวหน้าเท่านั้นที่คิดแบบนี้ ลูกน้องบางคนก็คิดว่า “แมวไม่ไล่หนูก็ไม่ทำงาน” จึงเป็นเหตุผลที่มาจากความเชื่อ (และติดนิสัย) ของทั้งหัวหน้าและลูกน้องที่ต้องเกื้อกูลกันมาเป็นเวลานานว่าหัวหน้ามีหน้าที่ติดตามงานลูกน้อง และลูกน้องก็ต้องรอให้หัวหน้าสั่ง ไม่เช่นนั้นลูกน้องไม่รู้จะต้องทำอะไรและไม่มีอะไรทำ และหัวหน้าต้องตามงานลูกน้องจึงมีแรงกดดันให้ทำงานให้เสร็จทันเวลาที่กำหนด เนื่องจากลูกน้องไม่สามารถสร้างแรงบันดาลใจจากข้างในได้เพราะแรงขับมาจากความกดดันจากหัวหน้า
เมื่อโลกเปลี่ยนไปวิธีบริหารก็ต้องเปลี่ยนแปลงภายใต้การแข่งขันที่เต็มไปด้วยนวัตกรรมและเทคโนโลยี และหยุดนิ่งไม่ได้แม้ในช่วงที่มีการแพร่ระบาดของโควิด-19 ดังนั้นการทำงานที่บ้าน WFH สลับกับ WFO ที่จะเกิดผลลัพธ์เท่าเดิมและมากขึ้นกว่าเดิมนั้นจะต้องบริหารงานและคนอย่างไร หลายองค์กรเริ่มเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารแล้ว หากผู้บริหารยังติดความเชื่อเดิมๆ นี้อยู่ จะปลดล็อคได้อย่างไร ผู้บริหารจะวางระบบและเทคโนโลยีให้รองรับกับการทำงานแบบไม่ต้องเป็น “แมวไล่หนู” อีกต่อไปได้อย่างไร ถึงตรงนี้ผมเชื่อว่า ทุกท่านมีคำตอบในใจว่า การบริหารแบบ “แมวไล่หนู” ไม่เหมาะกับยุคนี้อย่างยิ่ง
ปัจจุบัน Management 3.0 ได้ถูกกล่าวถึงอย่างมากเมื่อผู้บริหารเริ่มมองหาแนวคิดในการบริหารสำหรับยุค New Normal ซึ่ง เจอร์เกน อัปเปโล (Jurgen Appelo) จากเนเธอร์แลนด์ ได้กำหนดแนวคิด Management 3.0 หลังจากที่ได้รวบรวมแนวทางปฏิบัติและแนวคิดที่ได้ทดลองในบริษัทต่างๆทั่วโลกและรวบรวมบทเรียนที่ได้เรียนรู้เป็นวิธีการในทางปฏิบัติเพื่อเปลี่ยนรูปแบบการจัดการขององค์กร และเขาได้ออกหนังสือ Management 3.0: Leading Agile Developers, Developing Agile Leaders ในปี 2011 จึงทำให้แนวคิดนี้เริ่มเป็นที่รู้จักในประเทศไทย
เรามาทำความเข้าใจ Management 1.0 Management 2.0 อย่างย่อๆ กันดังนี้ Management 1.0: “Doing the wrong thing.” (ทำสิ่งที่ผิด) เป็นความคิดแบบดั้งเดิมที่เน้นเรื่อง ลำดับชั้น การสั่งการและการควบคุมในยุคปฏิวัติอุสาหกรรม Management 2.0: “Doing the right thing wrong.” (ทำสิ่งที่ถูกต้องในวิธีที่ผิด) แม้ว่าได้มีการนำเครื่องมือการบริหารคนและคุณภาพ เช่น Balanced Scorecard, Six Sigma, Total Quality Management มาใช้เพื่อแก้ปัญหา แต่ยังคงใช้โครงสร้างและพฤติกรรมจาก Management 1.0 เช่น ลําดับชั้น การสั่งการ การควบคุม และการรวมศูนย์อำนาจไว้ที่ส่วนกลาง ดังนั้น “แมวไม่อยู่หนูไม่ทำงาน” ยังคงอยู่ใน Management 2.0
Management 3.0: “Doing it right.” ทำถูกต้อง เป็น ซึ่ง เจอร์เกน ได้ให้นิยามไว้ว่าเป็นการเคลื่อนย้ายนวัตกรรม ความเป็นผู้นําและการจัดการ นอกจากนี้ Management 3.0 ยังเป็นการกําหนดนิยามของความเป็นผู้นําใหม่โดยมีฝ่ายบริหารเป็นความรับผิดชอบของกลุ่ม (group responsibility) เป็นการทํางานร่วมกันเพื่อค้นหาวิธีที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดสําหรับธุรกิจเพื่อให้บรรลุเป้าหมายในขณะที่พนักงานมีความสุขกับการทำงาน Management 3.0 จึงเป็นเรื่องเกี่ยวกับทัศนคติ ภายใต้โครงสร้างที่ยืดหยุ่นและเป็นโครงสร้างที่มีชีวิตมากขึ้น ซึ่งส่งเสริมกระบวนการตัดสินใจแบบกระจายอํานาจมากขึ้น กล่าวโดยสรุป Management 3.0 เน้นเรื่องความผูกพันของคน (Engage People) การพัฒนารูปแบบการทำงาน (Improve Work) และ การสร้างความประทับใจให้กับลูกค้า (Delight Clients)
จากประสบการณ์ที่เจอร์เกนทํางานเป็นผู้จัดการในองค์กรมาก่อน เขาจึงมองว่าการจัดการไม่ได้เป็นความรับผิดชอบของผู้จัดการเท่านั้น แต่เป็นหน้าที่ของทุกคน และให้ความสำคัญกับความรับผิดชอบร่วมกัน และด้วยการบริหารจัดการที่ไม่ดีเป็นจุดเริ่มต้นทฤษฏีของเขาเพราะเป็นหนึ่งในอุปสรรคต่อการบริหารจัดการที่คล่องตัว (Agile Management) ซึ่งเจอร์เกนได้เปรียบเทียบให้เข้าใจง่ายๆว่า ผู้จัดการที่ agile เหมือนคนสวนที่ดูแลต้นในสวนของเขา ดังนั้นเขาจึงสร้างรั้วรอบสวนเพื่อปกป้องต้นไม้ ใส่ปุ๋ย รดน้ำ แยกต้นไม้บางชนิดออก และอื่น ๆ ซึ่งถ้าเขาใส่ใจต้นไม้ของเขา ต้นไม้ก็เติบโตและเจริญงอกงาม แต่ถ้าเขาบังคับให้มันโต อาจจะไม่เกิดอะไรขึ้น และอาจจะเหี่ยวเฉาตายไป
เมื่อผู้บริหารต้องการเห็นการทำงานที่รวดเร็วคล่องตัว ฝ่ายทรัพยากรบุคคลและฝ่ายบริหารทุกระดับจำเป็นต้องสร้างวัฒนธรรมและความเชื่อใหม่ที่ไม่ใช้ “แมวไล่หนู” และนำ Management 3.0 ที่มีเครื่องมือที่น่าสนใจหลายตัวมาปรับใช้ภายในองค์กรของท่านให้มีการทำงานที่รวดเร็ว ด้วยวิธีการบริหารจัดการ 3.0 ที่มีประสิทธิภาพ