บรรยายโดย รศ.ดร.พิภพ อุดร | HR DAY 2014
แนวโน้มการจ้างงานใหม่ของทั้งโลกจะอยู่ที่เอเชีย ในยุโรปจะมีแค่ 2 เปอร์เซ็นต์ แต่คนชั้นกลางประมาณ 54 เปอร์เซ็นต์จะอยู่ในเอเชีย เพราะฉะนั้นเอเชียจึงเป็นย่านที่น่าสนใจในการลงทุน ทำการค้าและอุตสาหกรรม ในเอเชีย ประเทศที่น่าสนใจมากที่สุด คือ ฮ่องกง แต่ตอนนี้มีปัญหาทางการเมืองเกิดขึ้น จากจุดเล็ก ๆ เรื่องการเลือกตั้งทำให้ลุกลามไปเป็นใหญ่และยังไม่จบสิ้น เรื่องนี้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วยาวนาน ส่งผลต่อการค้าการทำธุรกิจ ถ้าพิจารณาทั่วโลกจะพบว่ามีความขัดแย้งแบบนี้ทั้งในประเทศฝรั่งเศส อียิปต์ อังกฤษ ถ้าหากธุรกิจที่ดำเนินไปด้วยดี แล้วก็มีการประท้วงขึ้นมา เราจะทำอย่างไร และในสมัยนี้มีการใช้เทคโนโลยีมาช่วยในการนัดประท้วงผ่านทาง facebook นัดหมายผ่านทาง twitter ให้มารวมตัวกัน และแสดงให้โลกเห็นผลกระทบของการประท้วงผ่านทาง youtube จะเห็นได้ว่า Social Technology เข้ามาเปลี่ยนแปลงสภาพ แวดล้อมของการแข่งขันการทำธุรกิจ ประกอบกับ Social movement ทำให้หลายเรื่องไม่สามารถควบคุมได้ คาดการณ์ไม่ได้ เกิดอย่างรวดเร็วรุนแรง และถ้าเราไม่สามารถควบคุมให้ดี ผลเสียที่จะเกิดแก่ธุรกิจย่อมจะมากขึ้น
จากการสำรวจของ world wildlife Fund พบว่า ทรัพยากรที่เราใช้อยู่ประมาณ 1.5 เท่าของโลก ถ้าเรายังดำเนินชีวิตแบบนี้ต่อไป มีการคาดการณ์ว่าในปี 2050 เราจะต้องใช้โลกประมาณ 3-5 โลก แล้วเราจะไปเอามาจากที่ไหน ทุกธุรกิจต้องคิดใหม่หมด คำว่าธุรกิจอย่างยั่งยืนไม่ใช่อยู่แค่ในกระดาษ มันกลายเป็นความรับผิดชอบที่สำคัญของบริษัทต่างชาติ เพราะว่าเราใช้ทรัพยากรจากทั่วโลก การเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว รุนแรงและไม่สามารถคาดการณ์ได้ ความไม่แน่นอนสูง รวมทั้งไม่แน่ใจว่าจะเป็นไปในทิศทางใด ซึ่งเกิดขึ้นจาก 4 ปัจจัย ได้แก่
>> ปัจจัยแรก คือ Economic Spaghetti หมายถึง ความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการทำการค้าร่วมกันเกิดความพัวพันยุ่งเหยิง จนทำให้ไม่สามารถวิเคราะห์ได้ การทำการค้าในประเทศต่างๆ ไม่สามารถวิเคราะห์ได้ว่าความมั่นคงขึ้นอยู่กับปัจจัยเรื่องใด การผลิต โครงสร้างการถือหุ้น การลงทุนข้ามชาติ เป็นเรื่องที่จัดการได้ยาก
>> ปัจจัยที่สอง คือ Politic & Social Movement หมายถึง เรื่องการเมืองเกิดขึ้นเร็วแรงทั่วโลก ไม่สามารถคาดการณ์ได้ ทำให้เกิดความไม่แน่ใจว่าความไม่สงบทางการเมืองจะเกิดขึ้นอีกหรือไม่ ทำให้กลุ่มลูกค้าหรือคู่ค้าเกิดความไม่มั่นใจ
>> ปัจจัยที่สาม คือ Technology Advancement ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อ facebook มีคนใช้เกิน 1,000 ล้านคนในปัจจุบัน ในหนึ่งวันมีคนส่งผ่านข้อมูลกันมากกว่า 175 ล้านข้อความ มีวิดีโอที่นำเข้าไปใน youtube เป็น 100 ชั่วโมงต่อนาที สิ่งเหล่านี้ส่งผลต่อการวางแผนและการทำธุรกิจ
>> ปัจจัยสุดท้าย คือ Natural Disasters ภัยพิบัติทางธรรมชาติ ล่าสุดภูเขาไฟในอลาสก้ามีการระเบิดขึ้นมา ทำให้เครื่องบินล่าช้า ผู้คนต้องอพยพ ถ้าบริเวณนั้นเป็นแหล่งธุรกิจของเรา เราจะทำอย่างไร นอกจากนี้ยังมีเรื่องแผ่นดินไหว น้ำท่วม พายุ เกิดขึ้นตลอดเวลาแล้วเราจะรับมืออย่างไร
เราต้องทำกระบวนการคัดเลือกใหม่ ประเมินคุณสมบัติใหม่ มีวิธีการประเมินผลการปฏิบัติงานใหม่ คุณสมบัติเรื่องการศึกษาและประสบการณ์ในการทำงานที่ผ่านมา อาจจะไม่ใช่สิ่งที่จะชี้วัดว่าบุคคลนั้นสามารถทำงานได้ดีในโลกยุค VUCA มันไม่ได้เกี่ยวกับว่าจะจบอะไรมาหรือมีประสบการณ์การทำงานมาแล้วกี่แห่ง แต่เกี่ยวข้องกับคุณสมบัติในเรื่องการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ดี หาทางเลือกในการดำเนินการได้อย่างรวดเร็ว การคิดอย่างรวดเร็ว พร้อมปรับเปลี่ยนอย่างรวดเร็ว เวลามีปัญหาเกิดขึ้น ใจนิ่งเพียงพอในการที่จะดำเนินการไปสู่เป้าหมายที่กำหนดไว้ มีสายตาก้าวไกล มีเรี่ยวแรงที่กระตุ้นผู้อื่นให้เดินไปพร้อมกัน มีทัศนคติในการกล้าเสี่ยง มีการวางแผนอย่างรวดเร็ว ทั้งหมดเป็นสิ่งที่เราต้องการ
วิธีการคิดแบบที่เรียกว่า Lateral Thinking เป็นวิธีคิดของคนที่จะขึ้นมาเป็นผู้นำในยุค VUCA เป็นวิธีคิดแบบนอกกรอบ คิดแบบสร้างสรรค์ การคิดแบบ Convergent Thinking คือ การถามว่า 5+5 ได้เท่าไร มีคำตอบที่ถูกต้องเพียงคำตอบเดียว ส่วนการคิดแบบ Divergent Thinking คือ การถามว่าอะไรบวกกันแล้วได้ 10 บ้าง มีคำตอบที่ถูกต้องหลากหลายคำตอบ การคิดแบบนี้ได้จะต้องมีการฝึกคิด โดยการใช้ scenario training การเลือกคนเข้ามาทำงานต้องฝึกให้เขาคิดแบบนี้ให้ได้ การฝึกอบรบในเรื่องนี้จะทำให้เขามีความสามารถเพิ่มขึ้น และการเลื่อนตำแหน่งให้สูงขึ้นก็ต้องใช้การฝึกแบบนี้เข้ามาช่วย นอกจากนั้นให้มีการใช้ simulations training เพื่อให้เห็นผลของการตัดสินใจได้อย่างรวดเร็วและทดลองตัดสินใจใหม่ได้ตลอดเวลา ต้องไม่เรียนรู้แบบเส้นตรง แต่ต้องเรียนรู้แบบลองผิดลองถูกตลอดเวลา การที่จะทำอย่างนี้ได้ ทัศนคติจะต้องเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ยกตัวอย่างเช่น Thomas Alva Edison ที่ทดลองการทำหลอดไฟไปหมื่นครั้งแล้วไม่ประสบความสำเร็จ แต่บอกตนเองว่า “ฉันไม่ได้ล้มเหลว ฉันแค่ค้นพบ 10,000 วิธีที่มันใช้ไม่ได้ผล” Theodore Roosevelt กล่าวไว้ว่า “คนที่ไม่เคยทำผิด คือ คนที่ได้ทำอะไรเลย” ส่วน Woody Allen ได้กล่าวว่า “ถ้าคุณไม่ค่อยได้ทำอะไรผิดพลาด แสดงว่าคุณไม่ค่อยได้ทำอะไรที่เป็นเรื่องนวัตกรรม” และสุดท้าย Alvin Toffler ได้กล่าวสิ่งที่จำเป็นสำหรับคนที่เป็น HR นั่นคือ “การไม่รู้หนังสือในโลกอนาคต ไม่ได้แปลว่าอ่านไม่ออก เขียนไม่ได้ แต่เป็นคนที่ไม่รู้จักวิธีการเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง ไม่รู้จักที่จะลบสิ่งที่เคยเรียน แล้วเรียนรู้ของใหม่” คนที่ยึดติดกรอบเดิม โดยเฉพาะคนที่มีอายุมาก คุณวุฒิสูง ตำแหน่งสูง มีแนวโน้มยึดติดกรอบเดิม แล้วจะผิดพลาดในยุค VUCA ได้ง่าย ต้องเลิกทำตัวเป็นชาล้นถ้วย ทำตัวเป็นชาครึ่งถ้วยพร้อมที่จะเติมเต็มของใหม่ตลอดเวลา นี่ถือสถานการณ์ที่ต้องคิดว่าภายใต้ยุค VUCA นั้น เรากำลังเจอสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว รุนแรง คาดการณ์ไม่ได้ มีความคลุมเครือ เราต้องเตรียมพร้อมด้วยการพัฒนาคนในองค์กร โดยเริ่มจากผู้นำและพัฒนาเรื่อยลงไปในทุกระดับ เพื่อให้ทุกคนมีความคล่องแคล่ว มีความสามารถในการปรับตัว มีความมั่นคงและยืดหยุ่น